Do wymogów specyficznych dla szczepień COVID-owych należą warunki dotyczące odpowiedniego przygotowania pomieszczeń, a także wymóg dysponowania określonym sprzętem.
Lokal:
Szczepienia przeciwko COVID można wykonać w:
1) pomieszczeniu administracyjno-szkoleniowym, pod warunkiem:
- a) zachowania rozdziału czasowego poszczególnych funkcji pełnionych przez to pomieszczenie oraz
- b) wprowadzenia pisemnej procedury określającej sposób dostępu i korzystania z tego pomieszczenia*
2) izbie ekspedycyjnej, pod warunkiem:
- a) wydzielenia w niej obszaru gwarantującego bezpieczeństwo oraz poszanowanie intymności i godności pacjentów,
- b) a gdy to niemożliwe – wyznaczenia czasu pracy apteki dedykowanego wyłącznie szczepieniom*.
*pełna treść wymogów jest dostępna tutaj: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210001035/O/D20211035.pdf
Sprzęt:
Do szczepień covidowych w aptece niezbędne jest odpowiednie wyposażenie izby szczepień lub pomieszczenia, które będzie pełnić taką funkcję; podstawowe wyposażenie powinno obejmować:
- 1) stolik zabiegowy urządzony i wyposażony stosownie do zakresu przeprowadzanych szczepień;
- 2) zestaw do wykonywania iniekcji;
- 3) zestaw do wykonania opatrunków;
- 4) pakiety odkażające i dezynfekcyjne;
- 5) dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym;
- 6) środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice);
- 7) pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki;
- 8) pojemniki na zużyte strzykawki i igły oraz pojemniki na zakaźne materiały medyczne;
- 9) roztwór do wstrzykiwań Adrenalinum – w celu zastosowania u pacjenta poddawanego szczepieniu w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego*;
- 10) termometr bezdotykowy do pomiaru temperatury ciała pacjenta przed przeprowadzeniem szczepienia;
- 11) sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu i drukarką, niewykorzystywany w czasie przeprowadzania szczepienia do ekspedycji aptecznej.
Podstawy prawne:
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki w zw. z art. 86 ust. 8a ustawy Prawo farmaceutyczne
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu pomieszczeń wchodzących w skład powierzchni podstawowej i pomocniczej apteki w zw. z art. 86 ust. 8a ustawy Prawo farmaceutyczne
* – 1 mg/ml lub 300 µg/0,3 ml, lub 150 µg/0,3 ml, lub 1 mg/10 ml;
Aptekarz ma prawo podać adrenalinę w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Wstrząs anafilaktyczny stanowi bowiem bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta.
Podstawą prawną podania Adrenalinum przez farmaceutę w takim przypadku stanowi art. 31 ustawy o zawodzie farmaceuty, zgodnie z którym: „W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta aptekarz może podać produkt leczniczy, z wyłączeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe oraz prekursorów kategorii 1, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2020 r. poz. 2050).”
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki dodatkowo to potwierdza wskazując wprost, że Adrenalinum, należące do standardowej listy sprzętu do szczepień covidowych w aptekach, powinno się znajdować na wyposażeniu apteki prowadzącej szczepienia właśnie w celu podania przez farmaceutę w oparciu o wyżej cytowany art. 31 ustawy o zawodzie farmaceuty. Rozporządzenie referuje wprost do art. 31 ustawy o zawodzie farmaceuty jako podstawy prawnej takiego działania.
Niezależnie od powyższego, warto pamiętać, że w sytuacji zagrożenia życia pacjenta farmaceuta może wydać bez recepty lekarskiej lek zastrzeżony do wydawania na receptę w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu (z wyłączeniem środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów kategorii 1). Taką możliwość daje farmaceucie art. 96 ust. 3 Prawa farmaceutycznego.
Jak znakować punkt szczepień?
Przy oznakowaniu punktu szczepień należy pamiętać o tym, żeby oznaczenia takie nie stanowiły reklamy apteki (nie można oznaczać apteki żadnymi oznaczeniami, które zachęcałyby do skorzystania z usług i oferty danej apteki).
W tej sprawie wypowiedział się Główny Inspektor Farmaceutyczny, który stwierdził, że oznakowanie apteki jako punktu szczepień powinno być zgodne z wytycznymi dla punktów szczepień (link w podpunkcie „Wytyczne” poniżej). Wytyczne zakładają jednolite w całej Polsce znakowanie punktów.
Materiały graficzne, z których można skorzystać są dostępne tutaj:
https://www.gov.pl/web/szczepimysie/materialy-informacyjne-dla-szpitali-i-pacjentow-dotyczace-szczepien-przeciw-covid-19
Stanowisko GIF: https://www.nia.org.pl/wp-content/uploads/2021/07/KO_1246_2021-GIF-odp.-dot.-P-165-2021-ws.oznaczenia-aptek-przeprow.szczepienia.pdf
O jakich obowiązkach związanych z gospodarowaniem odpadami należy pamiętać?
Zawarcie umowy na odbiór odpadów medycznych
- (Podstawa prawna: art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach)
- Zgłoszenie nowego rodzaju odpadów do BDO
(Podstawa prawna: art. 59 ustawy o odpadach)
- Stworzenie i stosowanie wewnętrznej procedury postępowania z odpadami medycznymi
Podstawa prawna: § 11 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi
Jak postępować z odpadami medycznymi po szczepieniu?
Właściwy sposób postępowania przedstawia poniższa tabela:
| Odpady o ostrych końcach i krawędziach | Sposób postępowania |
|
|
| Inne odpady medyczne | Sposób postępowania |
|
|
- Pojemniki lub worki napełnia się co najwyżej do 2/3 ich objętości, tak aby możliwe było ich bezpieczne zamknięcie
- Wymiana pojemników lub worków powinna następować nie rzadziej niż co 72 godziny
- Jeżeli dojdzie do uszkodzenia worka lub pojemnika należy go umieścić w całości w nowym większym worku lub pojemniku
Podstawa prawna: § 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi
Jak prowadzić dokumentację medyczną?
Dokumentację związaną z procesem szczepienia prowadzi się w ogólnopolskim systemie informatycznym.
Dodatkowo, dokumentację medyczną stanowią także dokumenty wypełnione przez pacjenta, o których mowa w → WYMOGI WOBEC PACJENTA
Dokumentacja powinna być zabezpieczona – tzn. należy zapewnić, żeby dostępu do niej nie mieli inni pacjenci ani inne osoby nieuprawnione:
- w przypadku dokumentacji papierowej (zgody; kwestionariusz przesiewowy) należy zdeponować ją w odpowiednim, chronionym miejscu;
- w przypadku dokumentacji elektronicznej należy zadbać o bariery dostępu do systemu z dokumentacją np. poprzez stosowanie haseł dostępowych do komputera, a także zatroszczyć się o niewidoczność monitora dla innych pacjentów.
Wymagany prawem okres przechowywania dokumentacji medycznej to 20 lat. Po jego upływie należy dokumentację zniszczyć lub ewentualnie zwrócić ją pacjentowi.
Podstawa prawna:
– art. 21e ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
– § 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania
– art. 29 ustawy o prawach pacjenta
Gdzie szukać dodatkowych wskazówek dot. procesu szczepień?
Rekomendujemy przestrzeganie aktualnie obowiązujących wytycznych, które mogą zawierać dodatkowe wymogi i wskazówki.
Kluczowe wytyczne dla punktów szczepień, które przewidują wskazówki w zakresie m.in.:
- organizowania zespołów szczepiących (np. rekomendowane jest, aby w skład zespołu wchodziły 1-4 osoby; wskazuje się, że jeden zespół powinien być w stanie wykonać średnio ok. 100 szczepień dziennie)
- zasad organizacji procesu szczepień (np. zaleca się stosowanie parawanów i zapewnienie odstępów pomiędzy osobami oczekującymi; należy wyodrębnić stanowiska takie jak punkt badań, stanowisko szczepień i poczekalnia) itp.
– są dostępne pod adresem: https://www.gov.pl/web/zdrowie/wytyczne-dotyczace-organizacji-punktow-szczepien-powszechnych Wytyczne te zostały wprawdzie pierwotnie przygotowane dla placówek medycznych, jednak większość wskazówek pozostaje aktualna także w przypadku punktów szczepień w aptekach.